To najdłuższy okres dziejów ludzkości - od pojawienia się na
Ziemi pierwszych człowiekowatych do powstania pisma. Badanie tego okresu
możliwe jest jedynie metodami archeologicznymi. Na terenach Afryki zaczyna się
około 5 mln lat temu, na terenie Europy około 1 mln lat temu, natomiast na
innych terenach z momentem pojawienia się tam człowieka. Dzieli się na sześć
podstawowych epok - daty w nawiasach nakładają się na siebie, ze względu na to,
że na różnych terenach epoki te zaczynały się i kończyły w różnym czasie:
Epoka kamienia (ok. 2
mln lat- 3400/2000 p.n.e.):
- paleolit (ok. 2 mln lat - ok. 11000 p.n.e.)
- mezolit (ok. 10000
- ok. 5000 p.n.e.)
- neolit (ok. 9000 -
ok. 3400/2000 p.n.e.)
Eneolit – chalkolit - epoka miedzi (ok. 6000 - ok. 3400/2000
p.n.e.)
Epoka brązu (ok. 3400 - ok. 1200/750 p.n.e.)
Epoka żelaza - (ok. 1200 p.n.e. do starożytności)
Mezolit wystąpił tylko na ziemiach europejskich, a w
Mezopotamii po paleolicie nastał od razu neolit. Epoka żelaza na ziemiach
polskich rozpoczęła się ok. 750 r. p.n.e. (datę ustalono dzięki badaniom w
osadzie kultury łużyckiej w Biskupinie), w obu Amerykach dopiero po 1492, zaś w
Australii dopiero na przełomie XVIII i XIX w. Stosowana przez polskich
naukowców chronologia obejmuje terytoria Niżu Środkowoeuropejskiego.
Występujący na ziemiach europejskich eneolit na ziemiach
Bliskiego Wschodu przyjmuje nazwę chalkolitu i pokrywa się z okresem
powstawania pierwszych organizmów protopaństwowych.
Prehistoria kończy się wraz z wynalezieniem pisma, co dla
każdej kultury działo się w innym momencie. Pismo powstało jako daleka
konsekwencja rewolucji neolitycznej, która poprzez zwiększenie liczby
produkowanej żywności spowodowała występowanie nadwyżek produktów rolniczych i
przemysłowych oraz zmianę struktury społecznej i przejście z ustroju rodowego
na klasowy, co determinowało sporządzanie spisów administracyjnych i
inwentaryzacyjnych.
